Хэвлэгдэх гэж байгаа ном

Кино ярья гэдэг шиг Монголд удахгүй хэвлэгдэн гарах гэж байгаа номын тухай уншигч танд дуулгая.

ЭМОС клуб (http://www.emongol.net/emos/) –ээс Инамори Казүо (Японд төдийгүй дэлхийд нэртэй Киосэра группыг үндэслэн байгуулсан хүн) - гийн “Амжилтад хүрэх гал эрмэлзэл PASSION” номыг монгол хэлнээ орчуулан энэ 10 сард хэвлэн гаргах гэж байна. Тус клубын гишүүн арван залуу гар нийлэн орчуулсан уг бүтээл удахгүй Монгол уншигчдынхаа гарт очих нь. Энэ арвын нэг нь үүнийг бичигч би вээр тул блогоороо дамжуулан удахгүй гарах гэж буй номоо сурталчилж буй ухаантай гэх үү дээ.

Англи хэлний “Passion” гэдэг үг нь Profit /Ашиг/, Ambition /Амбиц/, Sincerity /Үнэнч зан/, Strength /Жинхэнэ хүч/, Innovation/Инноваци/ Optimisim /Өөдрөг үзэл/, Never Give Up /Хэзээ ч бууж өгөхгүй/ гэсэн үгийн эхний үсгүүдийг илэрхийлж байгаа юм. Хүн ажил амьдралдаа энэ долоон зарчмыг баримтлан явбал мөрөөдлөө биелүүлж, утга төгөлдөр амьдарч болохыг уг номонд тодорхой дурджээ. Түүний дээр, өнөөгийн Монголд үгүйлэгдээд буй зөв үзэл хандлага, ёс суртахуунлаг байдал, гал эрмэлзэл, хамгийн гол нь хүний хувьд ноён нуруутай байхын чухлыг энэ ном сануулж байгаа юм.

Бид дээрх Passion хэмээх түлхүүр үгийг “Гал эрмэлзэл” гэж монголчилсон юм. Гал цог, бадрангуй байдал, эрч хүч, зарим тохиолдолд шунал тачаал гэсэн утгыг агуулсан энэ үгийг Оросын түүхч Гумилев түүхийг үзэх философийнхоо үндсэн ойлголт болгосон байдаг. Гумилев Монголын тал нутагт хүчирхэг гүрэн байгуулагдсан нууцыг “Пассионарность” хэмээх ухагдахуун ашиглан тайлбарлах гэж оролдсоныг энд дурдалтай. Өөрөөр хэлбэл, 13 дугаар зууны Монголд “Пассионарность” хуримтлагдан зангирч, цээжинд нь гал цог, гал эрмэлзэл шатсан талын баатар эрс[1] олноор төрөн гарсантай холбоотой гэж энэ судлаач бичсэн байдаг. Тэгэхээр гал эрмэлзэл буюу пассион хэмээх үг нь манайханд хэдийнээ танил болсон үг болж таарлаа. Бидний өвөг дээдэс хэдэн зууны тэртээ чухамхүү энэ гал эрмэлзлийн эзэд байж их гүрэн байгуулжээ. "Нүдэндээ галтай, нүүрэндээ цогтой хөвүүн" гэж зүгээр ч нэг зүйрлээгүй нь лавтай.

Уг номын хавтасны дизайныг эдүгээ яг хэлэлцэж буй бөгөөд уншигч та Тулгатын блог http://togi3togi.blogspot.com/ -т товшин ороод таалагдсан загвараа сонгон саналаа өгөх боломжтой байгааг дуулгая. “Амжилтад хүрэх гал эрмэлзэл PASSION”-ыг та ер нь гарын дор байнга байлгаж, зөвлөгч нөхрөө болгоорой гэж хүсье.
Номын буян арвижих болтугай.

[1] Пассионтой хүмүүс буюу тухайн үеийн монгол орчуулгад “Урт дурын хүмүүс” гэж оноосон байдаг санагдана

НVБ-ын шинэчлэл Монголын хамаарал

9 дүгээр сарын 18-ны Ардын эрх сонин дээр С.Мөнх гэдэг хүн товчхон мэдээ бичжээ. Угаас товч мэдээг ахин хураангуйлбал “Ерөнхий сайд М.Энхболд НҮБ-ын Ерөнхий ассамблейн 61 дүгээр чуулганд оролцож үг хэлэхээр өчигдөр Нью-Йоркийг зорилоо... Тэр “Хөгжлийн төлөөх түншлэл” сэдвээр илтгэхээр зэхжээ. НҮБ-ын шинэчлэлийн асуудал, Засгийн газрын байр суурь, нийгмийн хөгжлийг хангах чиглэлээр хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ зэрэг нь Ерөнхий сайдын илтгэлд багтсан байна... АНУ-ын Ерөнхийлөгч Ж.Буштай ганцаарчилсан уулзалт хийх төлөвлөгөөтэй гэнэ”гэжээ. http://www.sonin.mn/?p=1536

Энд Засгийн газрын ямар асуудалд хандсан байр суурийн асуудлыг хөндөв өө? Өгүүлбэрийг хураангуйлаагүй ч нэг л ойлгомжгүй. Бодвол НҮБ-ын ЕНБД-ын сонгуульд нэр дэвшигчийн талаарх байр суурь юм болов уу. Энэ удаа Азиас хүн гаргачих санаатай Солонгос, Тайланд зэрэг орнууд нэлээд хүчтэй лобби хийгээд гүйгээд байгаа сураг дуулдаж буй. Тайландын Гадаад хэргийн сайд нь Монголд айлчилж ирээд манай хүнийг дэмжээрэй гэж шууд хэлсэн гээд байгаа. Элбэгдоржийн нэр хүртэл яригдлаа гэсэн үнэн худал нь мэдэгдэхгүй мэдээ чих дэлссэн. Нэр дэвшүүлсэн гээд байгаа сайт уруу нь орж үзэхэд манайхны хэлдгээр хулхидуу маягийн юм байх шиг байсан. Энд Монгол хүн нэр дэвшсэн гэсэн яриаг шүүмжлэх гэсэндээ бус Элбэгдорж өөрөө иймэрхүү ярианд албан ёсны тайлбар хийх хэрэгтэй гэж бодож буй тул энд дурдав.

НҮБ-ын шинэчлэл гэж юуг хэлээд байна вэ? НҮБ-ын үйл ажиллагааг оновчтой болгох энэ тэр гээд олон зүйл яригдаж байгаа биз. Гэхдээ энд би ганц л асуудлыг онцолмоор байна. Юу вэ гэвэл, угаас НҮБ гэдэг байгууллага Дэлхий 2-р дайны дараа байгуулагдахдаа ялагч талын холбоотон улсуудын санаачилгаар байгуулагдсан гэдгийг энд сануулах гэсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, НҮБ нь Америк, Англи, Франц, эдүгээгийн Орос, Хятад гэсэн таван том гүрэн дэлхийд энхтайвны дэглэм тогтоодог нэг институци гэж хэлж болох юм. Ялагдагч Герман, Япон, Итали зэрэг улсууд хэдийгээр эдийн засгийн том гүрнүүд болсон ч дэлхийн аюулгүй байдлын бодлогод шууд оролцох боломж нь хаалттай хэвээр байгаа юм. Дайн дууссанаас хойш 60 жилийн хугацаанд энэ систем НҮБ-д үйлчилж иржээ. НҮБ-ын Аюулгүй байдлын байнгын хороон дээр дурдсан ялагч таван гишүүн улс дэлхийд байнга л дүрэлзэж байдаг халуун цэгүүдийн хаана нь цэрэг илгээхийг ярилцаж консенсусаар шийддэг гэсэн үг. Зүйрлэвэл, гэрийн хойморт таван нөхөр суучхаад дэлхийн хэмжээн дэх цэргийн хүч хэрэглэх бодлогыг яриад суучихна. Харин Япон, Герман зэрэг улсууд гадаа суугаад гарах шийдвэрийг хүлээж байдаг ажээ. 60 жил болоод байхад бахь байдгаараа байхаар энэ хоёр гүрэн мэдээж хоймор уруу зүтгэх нь мэдээж. Үүнийг л “НҮБ-ын шинэчлэл” гэж нэрлээд байна гэж ойлгож байгаа юм. Өнгөрсөн жил энэ асуудал баахан яригдаж, Америк Англи зэрэг улсууд анхандаа Японыг Аюулгүйн байнгын хороонд оруулахад нааштай хандаж байснаа адагт нь сүүлээ шарвасан байдаг. Барьцах үзэгдэл гэдэг юм уу даа. Герман Япон хоёр гэрийн хойморт зүтгэхээр бусад нь яаж зүгээр байх вэ, Бразили, Энэтхэг зэрэг орнууд чаргууцалдаад, сүүлд нь Африкын орнууд төлөөллөө оруулна энэ тэр гээд алиагаа алдаж байгаа юм. Ер нь НҮБ дээр нэг улс нэг санал гэдэг зарчим барьдаг тул жижиг Nation state-үүд саналаа үнэтэйхэн борлуулах гэж зүтгэдгийн нэг илрэл гэх үү дээ. Африкын орнууд “НҮБ-ын шинэчлэл” хэмээн томъёологдсон Японы дипломат бодлогоор далимдуулан авдаг тусламж дэмжлэгээ нэмэгдүүлэхийг чармайж, зарим нэг төсөл амлуулж, тусламжаа хүртэл подхийтэл нь өсгөж байгаа юм. Тусламжийн гадаад бодлого оо гэж. Жижиг орны зүгээс харвал санал борлуулах бодлого ч гэж хэлмээр юм уу. Манайхан ч гэсэн жижиг орны статустайгаар НҮБ-ын талбар дээр үзэж тарж байгаа. Энхболд “НҮБ-ын шинэчлэл”-ийг дэмжсэн үг хэлж л таарах байх. Ноднин жилийн 3 сард Гадаад хэргийн сайд байсан Мөнх-Оргил Японд айлчлахдаа энэ талаар бүр тов тодорхой амлачихсан байгаа.

НҮБ-ын шинэчлэлийн асуудал дээр Африкын орнууд яах нь мэдэгдэхгүй янцаглаж байгаад цаг нь тулахаар хээв нэг мурьчихсан. Нодлин жил тийм хандлага ажиглагдсан. Жижиг орны гадаад бодлого мөс муутай хүний аяг занг шаарддаг бололтой. Монгол ч гэсэн үүнийг олон тулгуурт гадаад бодлого хэмээн томъёолсон. Гадаад бодлогод ёс суртахууныг шаардах нь утгагүй хэрэг. Гол нь л үндэсний ашиг сонирхол. Энэ ашиг сонирхлыг дипломат бодлогын реалист урсгалын эцэг гэгддэг Моргентау “Улс орны хүчин чадал түүний ашиг сонирхлыг тодорхойлдог” гэж хэлсэн байдаг. Хүчтэй болбол ашиг сонирхол нэмэгдэн зангараг сууж, хүч суларвал ашиг сонирхол өвдөл цөвдөл төдийхнөөр хязгаарлагддаг ажээ.

Заан оготно

Зааны тухай Монгол ардын олон үлгэр байдаг. Манайд заан гэж амьтан эртнээс байгаагүй атал Монгол домог үлгэрт олонтаа гарна. Бурхны шашинд заан гэдэг амьтныг дээдэлж, дөрвөн хүчтэнд оруулдагтай холбоотой юм болов уу. Бурхан багшийн төрүүлсэн эх Маяа цагаан заан зүүдлэн бие давхар болсон гэдэг домог яриа бий. Эрдэнийн сан Субашид, Бигэрмижид хааны тууж гээд Жагар орноос гаралтай үлгэр домгийг бидний өвөг дээдэс эртнээс дуулж, бичиж туурвиж ирсэнтэй ч холбоотой байх. Хубилай хаан дал гарсан хойноо заан хөлөглөж, дайнд мордож байсан тухай түүхчид өгүүлдэг. Наймдугаар Богд Их хүрээнээ заан авчруулж, өвлийн ордныхоо хашаанд тэжээж байсан түүх бий. Улсын сан хөмрөг хэцүүхэн байхад заан хүртэл худалдаж авсан “дураараа” богдын талаар Олноо өргөгдсөн Богд хаант Засгийн газарт сангийн зөвлөхөөр ирсэн Орос зөвлөх мэргэжилтэн таагүйхэн шүүмжилсэн байдаг. Ер нь заан гэдэг уугуул монгол үг үү, эсхүл самгарди тийшээгээ үг үү?

Заан оготны хооронд болсон дайны тухай сонин үлгэр байдаг. Нэг заан нууранд ирж ус уудаг байж. Нуурын хажууд оготны нүх байж гэнээ. Заан ууж ханахаараа хамраараа ус татаж, оготны нүхэнд цутган зугаагаа гаргадаг байж. Оготно ингэхгүй байхыг заанаас олон гуйсан авч дээрэлхүү заан хүчиндээ эрдээд сонссонгүй. Тэвчээрээ барсан оготно заанд дайн зарлана. Заан ч оготныг огт тоосонгүй. Оготно заанд дайн зарласнаа хавийн айл амьтанд хэлж, их тулааны товыг тодорхой дуулгаад холхон нүүхийг сануулав. Гэвч заанд дайн зарласан оготны үгийг хэн тоохов дээ. Ингээд их тулааны өдөр ч болно. Заан хамартаа ус татахад нь нууранд отож байсан оготно хамрын нүхээр орж, уушиг зүрхийг нь урна. Заан тарчлан, тэлчлэн, галзууран, байж ядахдаа айл амьтны гэр барааг хүн малтай нь няц дэвслэн амь тавьдаг. Аймаар реальный үлгэр шүү.

Олон улсын эрх зүйн үүднээс үзвэл оготно хуулиар тогтоосон хэм хэмжээний хүрээнд ажиллаж. Хэлэлцээ хийж үзээд учраа ололцоогүй тул дайн зарлан энгийн иргэдийг дүрвэхийг сануулжээ. Дайтвал дайтсан шиг дайтаж, хорын үндсийг тасалбал тасалсан шиг тасалж. Холливудын мультфильм энэ тэр хажууд нь юу ч биш. Аяа, ардын үлгэр ээ гэж.

Гадаад дахь монголчуудын эрх ашиг

Эхлээд 9 дүгээр сарын 5-ны Өдрийн сонин дээр гаргасан мэдээнээс хэсэглэн танилцуулъя. Банзрагчийн Долзодмаа гэдэг хүн уг мэдээг бичжээ.

”Манай улсын харилцаа холбооны зохицуулах хороо­ноос гаргасан шийдвэрээр гадаадаас монгол руу ярих vнийн тарифанд өөрчлөлт оржээ. Суурин телефон руу нэг минутад 80 центээр, vvрэн телефон нь 14 цент болс­ноор урьд өмнөхөөсөө бараг тав дахин нэмэгдсэн болж байгаа юм. Энэ шинэ­чилсэн vнийн тариф нь ес­дvгээр сарын 1-нээс эхлэн мөрдөгдөж байгаа. Гэвч vнийн энэ өөрчлөлтөөс vvдэж га­даа­даас тухайлбал, АНУ-д суугаа монголчууд нутаг нэгтэнтэйгээ ярих боломжгvй болчихоод байгаа талаар уншигчид мэдээлэл ирvvлэв...” гэжээ.

http://www.sonin.mn/?p=1143

Мэдээнд дурдсанаар бол суурин утас уруу залгах нь үүрэн утсанд залгаснаас бараг дөрөв тав дахин үнэтэй болж таарч байна. Хаана ч гэсэн суурин утасны төлбөр үүрэн утаснаас арай л хямд байдаг гэж би ойлгодог. Энэ мэдээг харахаар тийм биш байдаг бололтой юм. Бас төлбөр нь 80 центээр нэмэгдсэн юм уу, 80 цент болсон юм уу нэг л ойлгомжгүй оргиод явчихлаа. Манай сэтгүүлчид тоо дурдахаараа дунд нь бантан хутгаад хаячихдаг хандлага ажиглагддаг. За энэ ч яахав.

Гадаадад суугаа Монголчуудын эрх ашиг ийнхүү Монголын төрийн бодлогоос хамааран ийнхүү хохирч эхэллээ. Интернетийн нөлөөгөөр дэлхий даяар харилцаа холбооны төлбөр хямдарч, е-мэйлийн софт ашиглавал өвөр зуураа үнэгүй ярьж, чатлах боломжоор хангагдаж байгаа нь ердийн үзэгдэл болоод уджээ. Монгол байтугай өндөр хөгжилтэй улс орнуудын коммуникацийн салбарууд үйлчилгээний төлбөр хямдрах энэ хандлагаас яаж ч оролдоод мултарч чадахаа больсон. Үүнийг ч ойлгож, дасан зохицохын зэрэгцээ шилэн кабель гэх мэт мэдээлэл технологийн шинэ дэд бүтцэд хөрөнгө хаяж, уг салбар дахь ажилгүйдлын аюулыг гэтлэн давж байх жишээтэй. Монгол улсын Харилцаа холбооны зохицуулах хороо энэ хандлагыг эс тоомсорлон унаагаа ухрах араанд нь оруулжээ. Эс тоомсорлосон уу, эсвэл санаанд орсноороо ухвар мөчидхөн дайрав уу. Хэвлэл мэдээллээр ийнхүү үнэ нэмэх гэж буйгаа урьдчилан мэдээлээгүй, гарч ирэх эерэг сөрөг үр дагаврын талаар бүрэн тооцож чадаагүй, тариф нэмэх үндэслэлээ хэвлэл мэдээлэлд сайтар тайлбарлаагүйгээс үзэхэд лав л энэ Хороо бүдүүн зүрх гарган дайрснаас зайлахгүй. Accountablity буюу иргэдэд бодлогоо тайлбарлаж өгөх хариуцлагаас эд лав мултарч чадахгүй дээ. Гэхдээ манайд энэ төрлийн хариуцлагыг үүрэх, үүрүүлэх харилцаа одоогоор сул хөгжсөн л дөө. Тэр утгаараа энэ хорооныхон азтай улсууд болж таарлаа.

Гадаадад зуу мянга хол давсан монголчууд сууж байна. Тэдний ихэнх нь БНСУ, АНУ, ХБНГУ, Япон, Орос, Хятад гэх мэт Монгол улсаас суух ЭСЯ-дтай газарт байгаа юм. Тэгэхээр УИХ-ын сонгуульд гадаадад байгаа иргэд саналаа өгөх боломж бүрэн байна гэж үзэх ёстой. Монголоос чадалтай, эрчтэй хүчтэй залуучууд хөдөлмөрлөх, сурахаар гадаадад сууж байна. Тэдний ашиг сонирхол Монголын улс төрд тусгалаа олж байх ёстой нь бодоожийн зүйл. Бараг 200 мянга дөхөөд буй сонгуулийн насны эдгээр монголчуудын санал хүсэлт одоогоор Монголын хаана ч биеллээ олохгүй байна гэхэд хилсдэхгүй. Тэдний таван хурууны хумсаа тамтартал ажиллаж, тэмцэж байж олсон мөнгийг хүртээд суухаас тэдний эрх ашгийг Монголд авчрах, хамгаалах, улс төрд тусгаж өгөх талаар та бид гар хумхиж иржээ. Гадаадад байгаа монголчууд дунд юм үзэж, нүд тайлсан, асуудлыг харах харааны өнцөг тэлсэн хүн олон бий. Монголын нэгэн хэв аястай болсон улс төрд ийм хүмүүсийн санал шинэ уур амьсгал авчирна. Энэ нь шинэ типийн улс төрчдийг төрүүлэн гаргах, жалганы улс төрөөс ангижрах боломжийг олгохыг үгүйсгэх аргагүй.

Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны энэ ойлгомжгүй гэнэтийн Пёрл Харборын дайралт шиг шийдвэрээс болоод Америкаас байтугай Японд суугаа монголчууд хүртэл IP утсаар дамжин холбогдох боломжгүй болоод байгаа юм. Дээр нь бас тав дахин үнэтэй гээд байгаа. Хэнээс ч асуулгүй, хэнтэй ч зөвлөлгүй гэнэ гэнэ аймшгийн шийдвэр гаргаад байдаг ноён Төртэй ингээд заамдалцах хэрэг гарч байна даа.

Харилцаа холбооны зохицуулах хорооны тухай доорх вэб сайтаас бага сага уншиж танилцах боломжтой байна.
http://www.crc.gov.mn/english/medee.aspx?num=1

Азтай улсууд

Өчигдрийн Ардын эрхийг харж суутал жижигхэн атлаа сонин мэдээ анхаарал татав. Ерөнхий сайд М. Энхболд Монгол Улсад айлчилж буй АНУ-ын Конгрессын гишүүн Ж. Колб тэргүүтэй төлөөлөгчдийг хүлээн авч уулзжээ. Америкын парламентч эр М. Энхболдыг НҮБ-ын чуулганд оролцох гэж байгаа тухай сонссон гэхэд, Ерөнхий сайд “Хэрвээ АНУ-ын Элчин сайдын яам виз гаргаж өгвөл АНУ-д очно оо. Иргэд маань виз аваад баярладаг тул би ч виз аваад баярлах байх” гэж инээмсэглэн нэмж хэлэв гэсэн байна. Дорхноо л сонин.мн дээр дэлхийгээр нэг тарсан монголчууд сэтгэгдлээ үлдээжээ. Болж, визээ өгөхгүй онгироод байгаа муу Америкуудыг “байдалд оруулах” нь зүйтэй гэсэн нэгэн байхад зарим нь Ерөнхий сайд байж арай ч дэндүү өөрийгөө дорд тавьжээ гэх нэг нь ч байх. Хамгийн гол нь Ерөнхий сайд гэдэг Монголын төрийг толгойлж байгаа улс төрч агаад энэ утгаараа энэ хүний хэлсэн ярьсан болгон Монгол улстай холбоотой юм. Энхболд бол Энхболд гэсэн махбодыг төлөөлж буй бус Үндсэн хуульд заасан Ерөнхий сайд хэмээх албан тушаалыг төлөөлж буй. Тиймээс Ерөнхий сайдын амнаас унасан авиа болгон Энхболд хэмээх бодгаль бус төрийн нэг институцийн хэлж ярьж буй зүйл гэж ойлгох нь зүйтэй.
Японд Ерөнхий сайдынхаа өдөр тутмын ажил амьдралыг сонины нэг буланд өдөр бүр тавьдаг. Өглөө тэдэн цаг тэдэн минутад өргөөнөөс гарав гэдгээс авахуулаад орой өргөөндөө орох хүртэл нь яс дагачихсан товч тэмдэглэл байна. Цаг минут болгоныг нарийн тэмдэглэж, бүр үсээ хаана засуулсан, хаанахын ресторанд ямар улсуудтай хоол идсэнийг хүртэл танд “ховлоод” өгнө. Ер нь л Ерөнхий сайдын өргөөний гадна ажиллаж байхдаа хаагуур юу хийж явааг дурайтал нь бичнэ. Ийм мэдээ өдөр бүр сонингийн “Ерөнхий сайдын нэг өдөр” гэдэг буланд гарна. Ингээд л ард түмэндээ яс тас тагнуулаад цагдуулчихдаг Японы Ерөнхий сайд мөн үйлтэй хүн ээ.

Бас болоогүй ээ. Иймэрхүү мэдээ орон нутгийн сонингуудад хүртэл өөрсдөөс нь сонгогдсон парламентын гишүүн тус бүр дээр гарсан байдаг. Парламентын гишүүд нь хүртэл санаа амар хаа нэгтээ хэн нэгэнтэй “хор найруулж”, эрх мэдлээ урвуулж болдоггүй. Манай парламентч нар эдний хажууд ёстой олон нийтийн хяналтын зовлонг үзээгүй “эвдрээгүй” нөхөд байхгүй юу. Хяналт байтугай хэлсэн үгэндээ “ороогдохын” зовлонг манайхан бага эдэлнээ. Эдэлнээ ч гэж дээ эдэлдэг юм болов уу. “Кондом, кондом бас дахин кондом” гэсэн алдарт үгийг манай Эрүүл мэндийн сайд л үлдээсэн байх. Өмнөх ерөнхийлөгч сэнтийнээс буухад "анд" нар нь нийлж жип бэлэглээд л. Түүнийг нь хадгаар мялааж, хүү нь унахаар болсныг манай сониныхон тухайн үед нь шуурхай мэдээлсэн. Сайн хэрэг. Гэхдээ уг мэдээнүүд экс ерөнхийлөгчийн хүү хөлөглөх болсон шинэ унааг нь магтан сайшаасан байсан санагдана. Ингээд гар цайлгаснаа бэлгэнд авсан машинтай нь хамт магтуулан дуулуулсаар буудаг манай улс төрчид тэнгэрийн умдаг атгасан азтай нөхөд шүү. Монголын сонингоор ийм мэдээ гардаг нь ертөнцөөр нэг тарвал эвэртэй туулай л гэсэн үг.

Ахиад болоогүй ээ. Японы яам тамгын газруудын хажууд Сэтгүүлчдийн клуб гэж бас байнаа. Энд тэндхийн сонин тв радиогийн сурвалжлагч нар нэгдэн клуб байгуулчхаад яамдын түшмэдийг сахиад цагдаад суучихна. Энэ сурвалжлагч нар аль нэг яам тамгын газрыг олон жил “мөшгин цагдах” тул сүүлдээ бүр мэргэшээд ажилдаа дөнгөж орсон залуу албан хаагч байтугай олон жил төрийн алба хашсан хашир бурхинуудыг ч андахаа байж “агнаад янзлаад өгдөг” болчихно. Мэдээллийн үнэн худал төдийгүй цаад учир начрыг нь хүртэл гадарлаад байгаа хүнийг “маллана” гэдэг гонжийнжоо. Манай сэтгүүлч нар шиг “Мэдээлэл өгөөч” гээд албан хаагчийн үүд өндөлзүүлж явахгүй, авсан мэдээллийнхээ учрыг ч ололгүй сонссоноороо бичнэ гэж бүр байхгүй. Манай зарим сонин дээр тавьсан мэдээлэл нэг л ойлгомжгүй оргиод байдаг. Хужрыг нь тунгаалгүй сонссоноо хам хум тэмдэглээд тавьчхаж буй мэдээлэл яаж ч ойлгомжтой байх вэ дээ. Яамдын дэргэдэх Сэтгүүлчдийн клуб дотроо бас “аминчхан”. Мэдээллээ солилцоно, нягтална. Ингээд мэргэшсэн нөхдийн гараар орсон мэдээлэл сонины нүүрэн дээр гарахдаа часхийсэн агаад үнэ цэнэтэй болдог ажээ. Дээр нь бас их сургуулиудаар нэг тарсан судлаач нар хошуу нэмэрлээд судалгааны төвшинд “алаад өгнө”. Ийнхүү өөрсдөөс нь илүү шахам мэдээлэлтэй мэдлэгтэй суугаа сэтгүүлч, судлаач нарын хяналтан доор байдаг Японы албан хаагч, экспертүүд мөн хөөрхийлөлтэй еэ.

Ингээд харьцуулаад байвал Японы Ерөнхий сайд, парламентч, төрийн түшмэдүүд шиг хөөрхийлөлтэй хүмүүс алгаа. Мөн азгүй улсууд аа. Тоогүй. Эсрэгээр нь манайд бол эдгээр шиг азтай, чөлөөтэй улс алгаа. Үнэ цэнэгүй мэдээллээр дүүрсэн хар шар сониноор дамжин ертөнцийг харахад хүрч буй бид ямар азгүй вэ, ТИЙМ ЭЭ?!

Грек Ромоос орчин үеийг харах нь-3

Фемистоклыг дагаад бичээд байх санаатай байсан ч ингэсгээд өндөрлөе. Нэг сэдвийг сар илүү хэвтүүлчхээр нойрмоглоод эргэн босгоход хүнд байдаг юм байна. Ахиж л ингэхээ больё. Энэ бичлэгийн төгсгөл хүртэл уншсан танд баярлалаа. Ингээд түүхээ хуучилъя даа.

Тухайн үед Спарт эрчүүд долоон настайгаасаа хуаранд амьдарч, цэргийн хатуу хүмүүжлээр эрийн цээнд хүрэн, 60 гарч байж чөлөөнд гардаг байж. Энэ улс Грекийн хот улсуудын дотор хамгийн хүчирхэг агаад цомхон армитай байжээ.　Персийн түрэмгийллийг үлдэн хөөсний дараа орчин үежсэн флоттой ардчилсан дэглэмт Афин, хүчирхэг армитай цэргийн дарангуйлалт Спарт улсын харилцаа хүйтрэхийг угтан харсан хүн бол Фемистокл байлаа. Тэр Спартын эргэн тойронд байгаа хот улсуудад ардчилсан дэглэм тогтоохыг ил далд хэлбэрээр дэмжиж эхлэв. Тэр байтугай Спартын цэргийн дарангуйлал дор байгаа иргэдэд эрх чөлөө амлаж, тэднийг эрх чөлөөний төлөөний тэмцэлд дуудан Спартыг дотроос нь задлахыг оролджээ. Хүйтэн дайны үеийн гадаад харилцааны түүх 2500 жилийн тэртээ эртний Грекийн хот улсуудын хооронд оршиж л байж.

Фемистоклын номлолыг гадаад бодлогын хүрээнд хэрэгжүүлэхэд түүнд эрх мэдлийн хүчтэй тулгуур хэрэгтэй байлаа. Тэрээр Афины доод борчуудад иргэний өргөн эрх олгох замаар дэмжлэг олохыг эрмэлзэв. Эдгээр иргэд Персийн дайнд усан цэргийн хувиар оролцож, эрэлхэг тулалдсаны дээр тэднийг командалж байсан Фемистоклыг хүндлэн хайрладаг байжээ. Гэвч Фемистоклын улс төрийн дайснууд гар хумхин суусангүй. Аристид тэргүүтэй нөхдүүд түүнийг Перс хэмээх дайсныг умартаад холбоотон улс Спартын эсрэг үйл ажиллагаа явууллаа хэмээн шүүмжлэн дайрч, хотын иргэдийн санал хураалтад оруулан Фемистоклыг Афинаас хөөв. Ийнхүү Афины суут жанжин, төрийн зүтгэлтэн, шинэчлэгч энэ эр Грек Персийн дайны ердөө долоохон жилийн дараа буюу МЭӨ 471 онд насаараа зүтгэсэн хот улсаасаа хөөгдөв. Афинаас хөөгдсөн Фемистокл цэргийн дарангуйлалт Спартын аюулын талаар очсон газар бүртээ ухуулан таниулж байлаа. Гэвч түүний үгийг грекчүүд сонссонгүй. Сонсох байтугай аюултай эсэргүү этгээд гэж үзэх болсон байлаа. Фемистокл зэвсэг зөрүүлэн тэмцсэн дайсан улс Перс үрүү зугтахаас өөр багтаж шингэх газаргүй болов. Түүнийг Перст очиход Ксеркс хаан хэдийн тэнгэрт хальж, хүү нь захирах болсон байлаа. Эртний атаат дайсан улс Персийн хаан түүнийг хүндэтгэн угтаж, элбэг хангалуун амьдралаар хангажээ. Харин 10 жилийн дараа буюу МЭӨ 460 онд Фемистоклыг Персийн усан флотыг удирдан Грекийн хот улс уруу дайлаар мордохыг хаан хүснэ. Өөрийг нь хүндэтгэн хүлээн авч, хүнд хэцүү цагт тэтгэн тулсан Персийн хааны хүсэлтийг Фемистокл няцааж чадсангүй. Гэвч эх орныхоо эсрэг хэрхэн цэрэглэх билээ. 70 хүрсэн Грекийн суут жанжин Фемистокл Персийн нутагт хор уун амиа егүүтгэжээ.

40 жилийн дараа түүний урьдчилан харснаар Спарт Афины хооронд “хүйтэн” дайн эхэлж, эцэстээ хоёр хүчирхэг улс мөргөлдөн, Грекийн хойгт хот улс хоорондын дайн эхэлнэ. Энэ дайнд Афин ялагдсанаар Грекийн хот улсын ардчиллын үе шувтардаг. Харин энэ үеэс Италийн хойг дээрх Ромчууд хүчирхэгжинэ.