Monday, February 05, 2018

Мэдлэг бол хүч

Шинжлэх ухаан бол хүн төрөлхтөний мэдлэгийн салшгүй хэсэг. 17-р зууны үеийн сэтгэгч Фрэнсис Бэкон "Мэдлэг бол хүч" (scientia est potentia) гэж хэдэнтээ хэлсэн байдаг юм. ШУ-г хөгжүүлсэн, эзэмшсэн үндэстэн хүчирхэг байдгийг бид 17-21-р зууны өрнө дахины хөгжлөөс хардаг. Египетийг байлдан эзэлсэн Наполеон ШУА-ийн эрдэмтдээ тэр чигээр нь дагуулан явж, Египет, түүн дотроо пирамид судлал, эртний бичээс судлалд үнэтэй хувь нэмэр оруулсныг бид түүхээс мэднэ.
Хэд хоногийн өмнө хятадууд хүн дүрст бич буюу шимпанзег клонийн аргаар бүтээснээ дэлхий нийтэд зарлав. Түүнээс хоёр хоногийн дараа Япон улс гахайн бие дотор хүний таван цул эрхтэнг ургуулахыг зөвшөөрснөө зарлав. Биологийн ШУ-ны хөгжил хүн төрөлхтөний ёс суртахууны хилийн дээсийг алхахад ойрхон байна. Хүн төрөлхтөн "Бид юу нээж чадах вэ?" бус "Бид юуг хийхгүй байх ёстой вэ?" гэсэн асуултын өмнө ирлээ.
Монгол Улсын биологийн ШУ-ны хөгжилд миний бие санаа зовнино. Аль 1992 онд тархины мэдрэлийн эс нөхөн сэргээгдэж үүсч байдгийг баталчихсан атал манай биологийн сурах бичиг одоо хүртэл нөхөн сэргээгддэггүй хэмээн зааж байна. Нэр томъёо замбараагүй, сурах бичгийн төлөвлөлт муу. 9-р ангид үздэг нэг сэдэв 11-р ангид яг бахь байдгаараа копи пэйст хийгдээд номын хуудаснаа байх жишээтэй. Хэдэн жилийн өмнөх олимпиадын асуултыг харахад "...Монгол улсын бахархалт цэцэг нь аль вэ?", ...Сарьсан багваахайн нэгдүгээр хуруу тавдугаар хурууны хоорондох сарьсын тухай асуусан байх юм.
Биологи бол 21-р зууны Аж үйлдвэрийн 4-р хувьсгалын гол хөдөлгөгч хүчин салбар юм. Улс орнууд энэ чиглэлд их хөрөнгө хүч оруулж, "Мэдлэг бол хүч" гэсэн бодлогоо хэрэгжүүлж байна. Манай улсын биологийн боловсрол ерөнхий боловсролын түвшиндээ иймэрхүү л байна.